Çöllerde Daha Neler Var?

Çöller sayesinde öğrendiğimiz 6 ilginç bilgi

Dünya üzerindeki toprak miktarının yüzde 33'ünü çöller oluşturuyor. En büyüğü 14,2 milyon kilometrekarelik Antarktika kutup çölü olan bu ıssız yerler, eşsiz özelliklere sahip bitki ve hayvanlara ev sahipliği yaparlar. Çöller, sanıldığından çok daha fazka sur saklar.

1- Çölde havadan nasıl su elde edilir?

Çöller sıcak veya soğuk olmasına karşın hep kuraktır. Kaktüsler, çöl otları ve çöl böceklerininse ortak bir noktası var. Akşam çölde oluşan sisten su toplarlar. Bu da hayatlarına devam etmeleri için gerekli olan ama çölde pek de mümkün olmayan şekilde nemli kalabilmelerini sağlar.

Bunun sonucunda böceklerin sırtlarındaki şişliklerde ve kaktüs ya da otların uçlarında su damlaları oluşur. Bu yöntem bilim insanlarına gözlem şansı verdi ve çöldeki havadan içilebilir su üretmenin yolunu açtı.

2- Çöl tozu havayı soğutur

Örneğin Sahara Çölü'ndeki toz, Iber Yarımadası'nın soğumasına sebep oluyor. Araştırmacılar iki önemli toz fırtınasını incelediklerinde ikinci fırtınanın daha yoğun olmasına rağmen ilkinin daha fazla soğumaya neden olduğunu gözlemlediler. Toz fırtınalarının ne kadar soğumaya sebep olduğu hem fırtınanın hem de mineral parçacıklarının boyutuna ve bileşimine göre değişir.

Çöldeki ışığın dalga boyunun dağılımı da bu soğumada rol oynuyor. Güneş ışığı genellikle kısa dalgalarda görülür. Bu tür bir radyasyon, parçacıklara çarptığı zaman dünya yüzeyine ulaşmadan uzaya yansır. Bu da soğuma etkisi yaratır.

3- Mars'taki mikroorganizma yaşamı

Şili'nin Atacama Çölü, kutuplar haricinde gezegendeki en kurak çöl. Ayrıca Mars'taki koşullara en yakın özelliklere sahip az sayıdaki bölgeden biri. Araştırmacılar bu tozlu ve olumsuz şartlara sahip yerde mikrobiyal yaşam buldu ve Mars'ta da sınırlı bir ekosistemin var olabileceğini kanıtladı.

Yağmur fırtınalarından sonra bu mikroorganizmalar hayatta kalmayı başardılar. Yağmur sonrası uzun süren kuraklığa rağmen bazı mikroorganizmalar hayatta kaldı. Yüzeyin birkaç metre altında yaşamaya devam ederlerse yağmur tekrar gelene kadar dayanabiliyorlar. Bu şekilde mikrobiyal topluluklar yüzlerce, binlerce yıl hayatta kalabiliyor.

4- Çöl tozu dağlardaki karı nasıl eritir?

Tozlar sanıldığından daha fazla etkiye sahipler. Havayı soğutma etkilerinin dışında karları da eritebilirler. Araştırmacılar çölden gelen tozların Wasatch Dağı'ndaki karları erittiğini gözlemlediler. Kar birikintilerinde toz biriktiğinde erimenin hızlandığı kanıtlandı.

5- Avustralya Aborjinleri ve kontrollü ateş kullanımı

Kontrollü ateş kullanımının büyük orman yangınlarını ve tüm bitkileri koruduğu biliniyor. Fakat Avustralya Aborjinlerinin bu yöntemi kullandığı pek bilinmiyor. Toprağa değer veren Aborjinler kendi avlanma ve barınma alanlarının zarar görmemesi, bitkilerinin büyümesi ve yiyeceklerinin ziyan olmaması için düşük yoğunluklu ateş kullandılar.

Avustralya'nın çöl bölgelerinde yaşayan Aborjinler ateşi kontrol etme haricinde silah kullanımı, avcılık, klan düzeni ve evlilik kuralları pek çok kuralın temelini oluşturur.

6- Sahra dinozoru ve kıta sürüklenmeleri

Geç Kretase denilen 99 buçuk-65 buçuk milyon yıl önceki dönemdeki Afrika çölleri hakkında çok az şey biliniyor. Özellikle orada dinozorlar hariç hangi hayvanların yaşadığı, nasıl hareket ettikleri, nasıl ilişki kurdukları gibi. Dinozorların ilk günlerinde tüm kıtalar Pangaea adı verilen şekilde tek parçaydı. Kıtaların parçalanmaya başladığı dönem ise hala belirsizdir. Sauropod denilen dinozor türünün keşfi bu döneme ışık tutmaya yardımcı oldu.